Từ khi hệ thống điện được hình thành, đặc biệt là khi hệ thống điện quốc gia được liên kết với nhau thông qua đường dây truyền tải điện 500 kV Bắc – Nam, hệ thống thông tin liên lạc luôn đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo vận hành hệ thống Điện Quốc gia.
Vận hành tại TBA 500kV Đà Nẵng. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Vì vậy, để vận hành hệ thống điện truyền tải, bắt buộc phải trang bị hệ thống thông tin (viễn thông dùng riêng), hệ thống SCADA khi kết nối các nhà máy điện, trạm biến áp.
Đồng bộ với hệ thống điện
Cùng với việc đưa vào vận hành đường dây 500kV Bắc-Nam từ năm 1994, EVN đã đầu tư hệ thống viễn thông dùng riêng để điều độ quá trình sản xuất, truyền tải và cung cấp điện năng. Đây là một hệ thống đặc thù, riêng biệt mà EVN đầu tư xây dựng, vận hành, bảo dưỡng, khai thác và xử lý sự cố. Hệ thống viễn thông dùng riêng của EVN có hệ thống trang thiết bị kỹ thuật đáp ứng được các yêu cầu: Đảm bảo thông tin liên lạc phục vụ điều hành sản xuất; đảm bảo đo lường tín hiệu từ xa tại các Nhà máy điện, trạm biến áp phục vụ công tác tự động bảo vệ đường dây điện, điều hành an toàn lưới điện; truyền các thông tin tín hiệu từ các Nhà máy điện, trạm biến áp về các đơn vị Điện lực, Trung tâm Điều độ hệ thống Điện tại các Miền, Trung tâm Điều độ hệ thống Điện Quốc gia nhằm đảm bảo nắm bắt kịp thời thông tin lưới điện, phục vụ cho điều hành hệ thống an toàn, tin cậy; truyền thông tin điều hành đảm bảo tính trong suốt giữa các đơn vị và đảm bảo công tác an ninh, an toàn, bảo mật cho công tác vận hành, điều hành trên lưới điện.
Để phục vụ điều hành an toàn hệ thống điện quốc gia, kênh truyền nghiệp vụ kết nối các nhà máy điện, trạm biến áp là kênh thông tin có nhiệm vụ bảo vệ đường dây truyền tải điện, đảm bảo an toàn cho con người và thiết bị trong quá trình vận hành hệ thống điện. Vì vậy, yêu cầu về an toàn, ổn định, tính liên tục trong truyền tải điện, đặc biệt của kênh truyền cho rơ le bảo vệ đường dây là rất quan trọng liên quan đến công tác đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Kênh truyền nghiệp vụ kết nối các nhà máy điện, trạm biến áp với các trung tâm điều độ hệ thống điện tạo thành một hệ thống SCADA đồng nhất. Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia lấy thông số hệ thống điện trên toàn quốc, ra mệnh lệnh trực tiếp tới các kíp trực vận hành trên toàn quốc, vì vậy, tính ổn định và bảo mật được ưu tiên cao nhất.
Công nhân vận hành tại TBA 500 kV Thạnh Mỹ. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Do đặc thù riêng biệt, các thiết bị viễn thông hầu hết đều được lắp đặt và sử dụng tại các Nhà máy điện, trạm biến áp, cán bộ và nhân viên vận hành hệ thống viễn thông dùng riêng của EVN bắt buộc phải hiểu, nắm rõ quy trình vận hành về điện, quy trình an toàn lao động khi thực hiện thao tác, đồng thời phải đảm bảo an toàn và xử lý nhanh sự cố phát sinh, vì vậy EVN không thể thuê ngoài ngành mà phải tự đầu tư và vận hành hệ thống. Ngoài ra, chi phí đầu tư một hệ thống viễn thông dùng riêng, đảm bảo được các yêu tố an toàn bảo mật về lâu dài là tiết kiệm hơn với việc thuê hạ tầng, tài nguyên của đơn vị khác. Chính vì vậy, EVN đầu tư xây dựng một mạng lưới thông tin đồng bộ với sự phát triển của hệ thống điện.
Tại quyết định số 26/2006/QĐ-TTG của Thủ Tướng Chính phủ ngày 26-1-2006 về việc phê duyệt lộ trình, các điều kiện hình thành và phát triển các cấp độ thị trường điện lực tại Việt Nam đã yêu cầu EVN phải thiết lập hệ thống quản lý vận hành và hệ thống đo đếm điện năng từ xa hoàn chỉnh tới các đơn vị phát điện thuộc EVN, tới các nút quan trọng trong lưới truyền tải và chịu trách nhiệm thiết lập hệ thống thông tin phục vụ quản lý vận hành và giao dịch thanh toán trên thị trường phát điện cạnh tranh. Do đó, nhu cầu kết nối, tạo thành hệ thống viễn thông dùng riêng của EVN là nhiệm vụ chính trị được Nhà nước giao phó. Hiện, EVN đang tiếp tục đầu tư mới để hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng kỹ thuật cần thiết phục vụ hoạt động của thị trường phát điện cạnh tranh. Ngoài việc kết nối các kênh nghiệp vụ thực hiện đo đếm điện năng và truyền tải dữ liệu hệ thống từ xa trên mạng viễn thông dùng riêng, EVN đã và đang xây dựng hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng được yêu cầu kết nối, lưu trữ, cập nhật số liệu của các đơn vị có tham gia thị trường phát điện cạnh tranh.
Yếu tố quan trọng để phát triển lưới điện thông minh
Công nhân vận hành tại TBA 500 kV Thạnh Mỹ. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Để phát triển lưới điện thông minh tại Việt Nam, EVN đã xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông và tăng cường hệ thống giám sát, điều khiển tự động cho hệ thống điện, hệ thống đo đếm từ xa. Đề án được chia làm 3 giai đoạn, từ năm 2012 đến năm 2016, EVN đã triển khai các ứng dụng nhằm tăng cường độ tin cậy, tối ưu vận hành lưới điện truyền tải, lưới điện phân phối, giảm tổn thất điện năng, đảm bảo an toàn truyền tải trên hệ thống điện 500 kV. Để phục vụ lộ trình phát triển lưới điện thông minh, nhất là khi mô hình Smartgrid, EVN đầu tư một hệ thống viễn thông dùng riêng đáp ứng được các tiêu chí kỹ thuật, nhu cầu phát triển của hệ thống điện năng.
Mạng viễn thông dùng riêng EVN đang vận hành trên đường dây cao thế từ 110 kV trở lên và cung cấp đường kết nối tới các nhà máy điện, trạm biến áp 500 kV, trạm biến áp 220 kV và trạm biến áp 110 kV.
EVN có các đơn vị thành viên trên toàn quốc, do đó công tác quản trị doanh nghiệp là rất cần thiết. Hệ thống mạng dùng riêng kết nối tất cả các đơn vị thành viên của EVN tạo thành một mạng WAN dùng chung, là nền tảng cơ sở cho các ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý điều hành. Hiện tại, các đơn vị thành viên của EVN đều đã tham gia vào hệ thống mạng WAN EVN, sử dụng các dịch vụ chủ yếu như thư điện tử, các phần mềm quản trị như FMIS, CMIS, phần mềm quản lý văn bản E-office.
Hệ thống viễn thông dùng riêng của EVN còn cung cấp cơ sở hạ tầng kết nối cầu truyền hình đến trụ sở các Tổng công ty, Công ty thuộc EVN. Việc này đã giảm rất lớn chi phí tổ chức họp và tạo điều kiện thuận lợi hơn trong công tác điều hành đến cơ sở của EVN. Hệ thống viễn thông dùng riêng của EVN còn cung cấp đường truyền kết nối để truyền dữ liệu về tài chính doanh nghiệp, cơ sở dữ liệu khách hàng ngành điện. Từ đó tạo thành một dữ liệu đồng nhất, cung cấp, phân phối điện năng và thanh toán cho khách hàng dùng điện.
Hệ thống tổng đài dùng riêng kết nối các đơn vị với trụ sở, kết nối các nhà máy điện, trạm biến áp tới trung tâm điều độ hệ thống điện. Hệ thống này tạo điều kiện thuận lợi cho công tác điều hành sản xuất của EVN. Hệ thống tạo kết nối nhanh, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn thông tin trong điều hành đóng, ngắt lưới điện.
Hệ thống thông tin liên lạc dùng riêng của EVN phục vụ mục đích điều hành sản xuất kinh doanh của EVN đã được thiết lập từ hơn 30 năm nay và đang tiếp tục được đầu tư đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về phát triển lưới điện thông minh và điều hành sản xuất.
Nguồn icon.com.vn